BİTKİLERDE ÜŞÜME STRESİ :CHILLING STRES
BİTKİLERDE ÜŞÜME STRESİ :CHILLING STRES.
Bitkilerde sıcaklık streslerini 3 grup altında inceleyebiliriz
1 -Üşüme stresi: (Chilling stress) : 0-15 Dereceler arasında gerçekleşir
2-Donma stresi :Freezing Stress: 0 Derecenin altında gerçekleşir
3- Aşırı sıcak stresi:Heat Stress : 35 dercenin üzerinde gerçekleşir.
Bu genel bir gruplamadır Bu tanıma uymayan bitki türleri de elbette mevcuttur.
.
ÜŞÜME STRESİ NEDİR ?
Bitkiler optimum büyüme sıcaklıklarının altında ancak Donma noktasının üstünde Genellikle (0-15 Dereceler arasında maruz kaldıklarında bitlilerde oluşan fizyolojik ve biyokimyasal bozukluklar olarak adlandırılırlar.
.
ÜŞEME STRESİNİN BİTKİLER ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ
1-FOTOZENTEZ BOZUKLUKLARI
Bitkilerin ana besin kaynağı Fotosentez sonucu oluşan ürünlerdir. Üşüme stresi sonucu Fotosentezin gerçekleştiği Kloroplasların yapısı bozulur ve klorofil sentezi azalır. Bu durum Fotosentez oranının düşmesi ve bitki gelişiminin sekteye uğraması anlamına gelir.
Rubisco Enzimi Dünyada canlı yaşamını belirleyen enzimdir .Üşüme stresi sonucu Aktivitesi düşer, Karbon fiksasyonu azalır Bu da Fotosentez oranının düşmesine neden olur.
2- REAKTİF OKSİJEN TÜRLERİ (ROS) OLUŞUMU
Üşüme stresi diğer tüm stres faktörleri gibi bitkilerde Reaktif oksijen türleri (ROS)’nin üretilmesine yol açarak bitkilerde OKSİDATİF STRESE neden olurlar. Bitkilerde yapısal bozukluklar oluşur .Protein , Lipid ve DNA hasarları ortaya çıkar.
3- BÜYÜME VE GELİŞME BOZUKLUKLARI.
Üşüme stresi bitkilerde Verim kayıpları , büyüme bozuklukları ,Yaprak sararmaları (Kloroz), çiçeklenmenin gecikmesi
Hücre zarlarının hasar görüp bitki ölümlerine kadar varan sonuçlar doğurabilir.
.
ÜŞÜME STRESİNE KARŞI BİTKİ SAVUNMA MEKANİZMALARI
1-ISI ŞOK PROTEİNLERİ
Bitkilerde ; Sıcaklıklar aşağıya doğru düştüğünde; Üşüme ve donma Yukarı doğru yükseldiğinde ise ateşlenme durumları oluşarak yaşamlar tehlikeye girerler.
İşte bu şartlarda ŞAPERON PROTEİNLERİ devreye sokarak yaşamlarını devam ettirmeye çalışırlar.
Şaperon proteinlerden en önemlisi ISI ŞOK PROTEİNLERİDİR.-Hsp
Isı şok proteinleri -Hsp Sadece ısı değil aslında, organizmayı strese sokacak birçok uyarana karşı aktifleşirler.
ANTİOKSİDAN ENZİMLER :SOD,CAT , APX gibi enzimler le bitkiler kendilerini koruma altına almaya çalışırlar.
KRİYOPROTEKTAN TEPKİ
Bitkiler Şeker ve Prolin gibi amino asitlerle üşeme stresine cevap vermeye çalışırlar.
.
ÜŞÜME STRESİNE KARŞI ÜRETİCİLERİN ALMASI GEREKEN BESLEME ÖNLEMLERİ.
1-MAKRO BESİN TAKVİYELERİ
POTASYUM :
Hücre bütünlüğü, zar stabilitesi için önemlidir. Yaprak ve topraktan uygulanmalıdır.
KALSİYUM
Soğuk toleransı, hücre duvarı güçlenmesi için önemlidir. Yapraktan uygulanmalıdır
FOSFOR
Enerji metabolizması için ve kök gelişimi için önemlidir
Topraktan MAP , DAP Yapraktan Fosforlu bileşikler kullanılabilir.
.
2-MİKRO BESİN TAKVİYELERİ
Çinko , Demir ,Bakır, Mangan içeren bileşikler soğuk öncesi bitkilere verilmelidir.
.
3-KORUYUCU ORGANİK BİLEŞİKLER
AMİNO ASİTLER :Protein sentezi Stres yanıtı için önemlidir. Özellikle Prolin ve Glisin betain seviyeleri yüksek olanlar tercih edilmelidir.
DENİZ YOSUNLARI :Doğal sitokin,betain, mantinol içerikleriyle Üşüme stresine karşı olumlu etkiler sağlarlar
Yük. Zir. Mü. Erdal Güncü
Tarımda sorunlar ve çözümleri platformu
